Me huanë e reparacioneve për Ukrainën, BE sfidon Putinin dhe Trump-in

Bashkimi Evropian po sfidon presionin e jashtëm nga Uashingtoni dhe Moska për të siguruar një vend në tryezën e negociatave duke shfrytëzuar asetet e ngrira ruse që mbahen brenda juridiksionit të tij. Lëvizja është e guximshme, por shtron shumë pyetje.

Bashkimi Evropian po vë një vijë kufiri. Pasi u la jashtë nga Shtëpia e Bardhë në negociatat direkte me Rusinë për fatin e Ukrainës, evropianët po kërkojnë të rikthehen me forcë në tryezën e negociatave.

Një kartë që ata nuk e kanë luajtur ende është shuma prej 210 miliardë eurosh në asetet e Bankës Qendrore Ruse, të cilat janë ngrirë nën sanksionet e BE-së që nga shkurti 2022.

Nën një skemë pa precedent në historinë moderne, BE synon t’i kanalizojë këto asete ruse në një hua reparacionesh me interes zero për të mbështetur nevojat financiare dhe ushtarake të Ukrainës për vitet 2026, 2027 dhe ndoshta edhe më tej, raporton euronews.

Kievi do të kërkohej ta shlyente huanë vetëm pasi Moska të përfundonte luftën e saj të agresionit dhe të pranonte të kompensonte dëmet e shkaktuara në mbarë vendin.

Plani për ta bërë Rusinë të paguajë, i cili ka qenë në punim që nga shtatori, rrezikoi të rrëmbehej muajin e kaluar nga një plan sekret me 28 pika, i hartuar nga zyrtarë amerikanë dhe rusë, që përcaktonte kushtet fillestare të një kornize pasluftës.

Shumë nga pikat e reflektuara në dokument i tronditën evropianët, të cilët i panë ato si tepër të favorshme për Rusinë dhe të dëmshme për Ukrainën. Larg një marrëveshjeje paqeje, ato dukeshin si preludi i dorëzimit.

Për evropianët, një Pikë shumë kontroverse, pika 14, shkaktoi habi dhe zemërim, pasi sugjeronte ndarjen e aseteve të ngrira ruse në dy fonde të veçanta investimi, gjë që do t’u mundësonte, si Uashingtonit, ashtu edhe Moskës, të përfitonin financiarisht.

Në vend se të paguante reparacione, Kremlini do të përfitonte ekonomikisht. Pika 14 gjithashtu nxori në pah se administrata amerikane, nën presidentin Donald Trump, e sheh politikën e jashtme gjithnjë e më shumë përmes një lenteje komerciale.

Për BE-në, drafti i rrjedhur e intensifikoi urgjencën për t’u bashkuar dhe për të mbajtur peshën e saj më të madhe, asetet e ngrira ruse, nën kontroll të rreptë.

“Nëse jemi seriozë në këtë, nuk mund t’i lëmë shtetet jo-evropiane të vendosin se çfarë do të ndodhë me burimet financiare të një shteti agresor që janë ngrirë ligjërisht brenda juridiksionit tonë dhe në monedhën tonë,” tha kancelari gjerman Friedrich Merz.

“Vendimet që bëjmë tani do të formësojnë të ardhmen e Evropës”, tha ai.

Ndërkohë, në Bruksel, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen vazhdoi punën dhe paraqiti tekstet ligjore të nevojshme për ta bërë realitet huanë e reparacioneve.

Elementi më i spikatur i paketës së gjerë është një ligj i ri që do të ndalonte kthimin e aseteve sovrane Rusisë. Ai do të funksiononte paralelisht me sanksionet ekzistuese dhe do të shtonte një shtresë tjetër parashikueshmërie.

Ndalimi bazohet në Nenin 122 të traktateve të BE-së, i cili është përdorur në të kaluarën për situata emergjence ekonomike, si kriza energjetike. Rrënjësisht, neni 122 kërkon vetëm një shumicë të cilësuar, duke anashkaluar kështu rregullin e unanimitetit që shpesh bllokon veprimin kolektiv dhe e lë bllokun në duart e Hungarisë.

Ndalimi, nëse miratohet, do të rishikohej çdo 12 muaj dhe do të vendoste një kusht shumë të lartë: asetet do të liroheshin vetëm kur veprimet e Rusisë “të kenë pushuar objektivisht së paraqituri rreziqe substanciale” për ekonominë evropiane dhe Moska të ketë paguar reparacione Ukrainës “pa pasoja ekonomike dhe financiare” për bllokun, thuhet në tekst.

Megjithatë, Komisioni po përballet me rezistencë të ashpër nga Belgjika, kujdestarja kryesore e aseteve, ndërsa i afrohet një takimi vendimtar mes kryeministrit belg, kancelarit gjerman dhe Von der Leyen të premten mbrëma.

Në shumë mënyra, sugjerojnë studiuesit evropianë, Komisioni ka shteruar gjithë fleksibilitetin që ofrojnë parametrat ligjorë të traktateve. Tani gjithçka varet nga politika.