Hija e Kremlinit pas Baba Vangës, si shpërndahen ‘profecitë’ e rreme në mediat shqiptare

Më 3 dhjetor, Agjencia Telegrafike Shqiptare pyeti në një titull të publikuar në faqen e parë të saj në internet: “A do të bëhet realitet profecia e Baba Vangës që mund të ndryshojë botën në vitin 2026?”. Përgjigja është e thjeshtë: Jo!

Edhe pse nuk ekziston asnjë provë që Baba Vanga, një mistike bullgare me emrin Vangeliya Pandeva Gushterova, të ketë bërë ndonjë parashikim të shkruar gjatë jetës së saj, në mediat shqiptare, përfshi edhe ato publike, gjen me dhjetëra artikuj për profecitë e supozuara të saj.

Këto teori konspirative qarkullojnë vit pas viti, përgjithësisht të përkthyera nga media tabloide dhe pa asnjë kontroll editorial.

Publikimet që citojnë Baba Vangën janë të mbushura me paralajmërime për katastrofa; takimin e shumëpritur me alienët; profeci për zhdukjen e Europës dhe rëniën e botës nën sundimin e Vladimir Putinit.

Studiuesit i shikojnë raportime të tilla si pjesë të fushatave dezinformuese apo narrativash të rreme, të cilat lidhen sipas tyre, në një mënyrë ose tjetër me propagandën e shpërndarë nga Kremlini.

Erlis Çela, studiues i medias dhe komunikimit, vëren ndotje masive të informacionit përmes dezinformimit të maskuar si kuriozitet, një fenomen sipas tij i rrezikshëm.

“Ky rrezik ka të bëjë me faktin se profecitë mistike dhe narrativat apokaliptike, të cilat i serviren publikut si lajme, përdoren shpesh si instrument për përhapjen e propagandës,” tha Çela për BIRN.

Vangeliya Pandeva Gushterova [1911-1996], e njohur ndryshe si Baba Vanga ishte një mistike dhe shëruese e verbër bullgare, e cila gjatë regjimit komunist u instrumentalizua nga shteti dhe me gjasë, dyshohet se u përdor nga shërbimet sekrete përmes Institutit të Sugjestologjisë.

Ajo njihet edhe për shkak të lidhjes me Lyudmila Zhivkovën, vajzën e diktatorit bullgar Todor Zhivkov. Në vitet ’80, Vanga priste vizitorë edhe nga udhëheqës të Bashkimit Sovjetik dhe takimet e saj menaxhoheshin deri në detaje nga shteti, i cili merrte edhe një tarifë simbolike nga vizitorët.

Kjo ka ngjallur spekulime, por fakti është që për parashikimet që ndante me vizitorët ajo merrte një rrogë nga regjimi i Zhivkovit.

“Për mua është tepër shqetësues fakti që një media publike, e cila mbështetet nga taksapaguesit dhe nuk funksionon me logjikën e medias komerciale, publikon lajme që synojnë të nxisin klikimet dhe që nuk kanë asnjë fakt të verifikuar,” shtoi ai.

Pavarësisht mungesës së burimeve reale, madje në mungesë totale të burimit të “profecisë”, referenca nga njëra media në tjetrën rrezikon të shihet nga publiku si informacion i besueshëm.

Sipas Ketës, lexuesit e kanë gjithnjë e më të vështirë që të dallojnë informacionin real mes numrit të madh të publikimeve spekulative.

“Tjetër gjë e rëndësishme, sa i ndërgjegjshëm është publiku se media nga e cila është marrë ky lajm, njihet për lajme spekulative dhe sensacionale dhe me një

Pensionet, shqetësimi kryesor i shqiptarëve: Të kënaqur me ekonominë, por të pasigurt financiarisht“Nuk ka asnjë reflektim pas ngjarjes së Martinit”, avokati i familjes Cani ngre alarmin: Problemet nuk vijnë nga familja dhe lagja, por nga shkollaKush e futi pajisjen përgjuese në Shqipëri? Klodiana Lala tregon detaje: Të përfshirë politika dhe krimi i organizuarFJALË KYÇEBABA VANGAKREMLINMEDIA

Laundromat për lajme të rreme

Pavarësisht se profecitë përgënjeshtrohen vit pas viti, mediat në shqip duke ndjekur përgjithësisht verbërisht tabloidët britanikë, i riprodhojnë ato pa asnjë ndryshim. Kështu, “profecia” se Europa do marrë fund në vitin 2024 dhe më pas në vitin 2025, ndahen nga të njëjtat media pa reflektuar.

Mes mediave që i publikojnë profecitë e Baba Vangës janë edhe televizione kombëtare si Top-Channel apo TV Klan, të cilat i përkthejnë përgjithësisht nga Daily Mail. Materiale të ngjashme gjen edhe në media të tjera të njohura në vend si Euroneës, Panorama, Shqiptarja.com.

Të maskuara si kuriozitete, këto tekste me tituj “click-bait” për fundin e botës dhe katastrofa apo mrekulli, bëhen jashtëzakonisht virale afër fundit të çdo viti. Për të qenë të besueshëm, artikujt shoqërohen me “parashikime të suksesshme”, edhe pse askush nuk është në gjendje t’i verifikojë ato.

Kjo formë e ripublikimit njihet si laundromat i lajmeve të rreme. Procesi fillon kryesisht me një burim anonim në rrjete sociale, përcillet në tabloide dhe mbërrin copy-paste në media në Shqipëri, përfshi agjenci publike që nuk kanë nevojë për “click-bait” pasi paguhen nga buxheti i shtetit dhe jo nga reklamat.

“Për fat të keq konstatoj se këto lloj lajmesh janë bërë rutinë në media shqiptare. Shumë prej portaleve nuk janë të interesuara për të filtruar narrativat propagandistike që kamuflohen në këto publikime,” tha Erlis Çela.